Tolken terug in de zorg, alstublieft

Een campagne met als uitgangspunt: ieder mens heeft recht op goede zorg.

door Mariëlle Moonen, beëdigd tolk/vertaler en docente Spaans

Medische tolken in gesprek met de campagneleider

Vrijdag 19 februari jl. namen zo’n tien tolken deel aan de eerste online-sessie van de medische tolksectie van NGTV, over tolken in de zorg. Simone Goosen, campagneleider bij de Johannes Wier Stichting (JWS), lichtte toe dat zij al meerdere jaren strijdt voor professionele tolken in de zorg. De aanwezige tolken gingen hierover met haar in gesprek. Na dit gesprek hebben diverse vervolggesprekken plaatsgevonden over een eventuele samenwerking tussen de medische tolksectie van NGTV en Simone Goosen van JWS. In dit artikel wordt samengevat wat er de afgelopen maanden besproken en gedaan is.

Wat is er aan de hand?

In 2012 heeft de overheid de toenmalige vergoeding van tolken in de zorg wegbezuinigd. Sindsdien worden er nog maar mondjesmaat tolken ingezet bij gesprekken met anderstaligen in de zorg en het sociaal domein. Je kunt hierbij denken aan gesprekken bij de geboortezorg, de huisarts, de specialist in een ziekenhuis, de GGZ, een wijkteam of de apotheek. Omdat de zorgsector het niet eens was met deze bezuinigingen zijn op diverse manieren budgetten vrijgemaakt om alsnog tolken in te kunnen zetten. Het probleem hierbij is dat de zorgverleners vaak niet op de hoogte zijn van de uiteenlopende mogelijkheden én dat de financiering van tolken niet voor alle zorgverleners geregeld is. Zorgprofessionals vragen dan maar aan de patiënten om zelf iemand mee te nemen om te tolken. Deze informele manier van tolken leidt tot allerlei mis(ver)standen en zelfs gevaren voor de gezondheid van de patiënten. Bovendien kunnen kinderen door hun tolkenrol beschadigd raken en zelfs trauma’s oplopen. Daarom strijdt JWS ervoor om de tolkvergoeding weer in ere te herstellen en heeft zij de campagne Tolken terug in de zorg, alstublieft geïnitieerd.

Naast de lobby voor een goed beleid en financiering voor het inschakelen van tolken in de zorg publiceert JWS informatie voor zorgprofessionals en beleidsmakers. Op 7 april jl. (Wereldgezondheidsdag van de VN) was er bijvoorbeeld volop aandacht voor de deelcampagne “Dit is een kind en geen tolk”. Met deze postercampagne doet JWS een appel om kinderen niet te laten tolken in de zorg. Zij maakten ook een ‘gebruiksaanwijzing’ www.zoschakeltueentolkin.nl die zorgprofessionals informeert over hoe, wanneer en waarom zij een tolk in kunnen én moeten schakelen en welke mogelijkheden en budgetten er zijn. JWS boekt langzaam maar zeker vooruitgang, want er zijn Kamervragen gesteld en het onderwerp tolkvergoeding ligt weer op tafel. Demissionair minister Van Ark heeft in haar antwoord op de Kamervragen ondubbelzinnig opgeschreven dat zorgverleners professionele tolken in moeten zetten in lijn met de geldende professionele norm én dat de financiering moet worden geregeld. Helaas legt zij de bal wel zonder randvoorwaarden bij zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Daarom spitst JWS de strijd nu toe op formulering van de randvoorwaarden. De laatste stand van zaken is te lezen op de website van JWS.

Wat willen we precies bereiken?

Het doel van JWS is één telefoonnummer waarmee álle zorgverleners eenvoudig een tolk in kunnen schakelen. Alleen op deze manier is het voor alle betrokkenen duidelijk dat ze een tolk kunnen inschakelen. Dit eenduidige loket bespaart zorgverleners bovendien veel kostbare tijd.

In gesprekken tussen JWS en NGTV is onder meer besproken wat wij als tolken kunnen doen om ervoor te zorgen dat er ook sprake zal zijn van goede vergoeding en randvoorwaarden voor tolken, als dit betere beleid en financiering in de zorg en het sociaal domein tot stand komt. Simone gaf aan dat er zeer waarschijnlijk sprake zal zijn van aanbestedingen.

Als tolken hebben we ondervonden dat aanbestedingen vaak nadelig voor ons uitpakken qua vergoeding en andere voorwaarden. Daarom hebben we een werkgroep opgericht die regelmatig met Simone bespreekt hoe we de campagne kunnen versterken en die kan anticiperen op de mogelijke onderhandelingen over tolkeninzet in de zorg en het sociaal domein.

Het doel is dat een reële vergoeding en het niveau van de tolken belangrijke gunningscriteria worden in de aanbestedingen. Ook de zorgverleners zijn er immers mee gebaat als er uiteindelijk passend betaalde en goed gekwalificeerde tolken beschikbaar zijn. NGTV zet zich dus in voor een plek aan de (onderhandelings)tafel en draagt actief bij aan een gerichte lobby. Daarnaast gaat de medische tolkensectie alvast aan de slag met het uitbouwen van het netwerk van medische tolken, in alle talen.

Waar vind ik meer informatie?

Volg de campagnepagina van JWS voor de meest actuele stand van zaken en meld je aan bij de medische tolkensectie van NGTV via ngtv@ngtv.nl als je nu en/of in de toekomst medische tolkdiensten uitvoert. Kijk of luister eens naar de uitzending van NPO1 (7 april 2021, over de inzet van kinderen als tolk), BNN Vara (Gebrek aan tolken in de zorg, 12 dec 2020) of de podcast Spraakverwarring in de spreekkamer van Argos van de VPRO (6 februari 2021 en Verloskundigen willen de tolk terug in de spreekkamer, 21 februari 2021). Ken je zelf ook voorbeelden van medische misstanden door miscommunicatie, deel deze dan met Simone Goosen: goosen@johannes-wier.nl. Heb je voorbeelden van medische misstanden als gevolg van het niet inschakelen van een professionele tolk? Laat het dan weten aan Simone Goosen. Om beleidsmakers te overtuigen van de noodzaak van een eenduidige tolkvergoeding voor alle zorgverleners, ontvangt zij graag sprekende voorbeelden. Een aantal hiervan kan vervolgens ook in diverse media aan de orde komen.

Medische tolkensectie: Hanneke van der Heijden en Mariëlle Moonen.

Het NGTV ondersteunt de campagne van de Johannes Wier Stichting en werkt waar mogelijk met Simone Goosen samen.