“De Belastingdienst gaat vanaf 1 januari 2025 weer volledig handhaven bij organisaties die werken met mensen die volgens de wet eigenlijk in loondienst horen. Wel worden er over het kalenderjaar 2025 nog geen boetes opgelegd. Dit geldt voor zowel verzuim- als vergrijpboetes.” Aldus valt te lezen op de website van de Belastingdienst.
Staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane): “Ik begrijp dat het opstarten van de handhaving voor organisaties en zelfstandige ondernemers een spannend moment is. Laat me daarom benadrukken: als je echt een ondernemer bent en zelfstandig werkt kun je dat ook vanaf volgend jaar gewoon blijven doen. Bedrijven en organisaties krijgen bovendien nog de tijd om hun bedrijfsvoering aan te passen: de Belastingdienst gaat in het 1e jaar geen boetes opleggen en zal bij constatering van schijnzelfstandigheid niet verder dan 1 januari 2025 teruggaan met corrigeren.”
Het is daarom ten eerste belangrijk om te weten wat onder loondienst verstaan wordt en ten tweede, wat de gevolgen kunnen zijn als het blijkt dat je in loondienst gewerkt hebt en dat je werk als zzp’er dus als zodanig wordt beoordeeld door de Belastingdienst.
Loondienst
Loondienst heeft volgens de overheid en relevantie instanties drie kenmerken:
- de mogelijkheid tot werkgeversgezag;
- de verplichting tot het leveren van (persoonlijke) arbeid;
- de beloning voor de verrichte arbeid.
Maar om te bepalen of er sprake is van loondienst, is meer nodig dan alleen het vaststellen van gezag, arbeid en loon. Daarbij komt het zogenoemde afwegingskader ter sprake. Het afwegingskader wil zeggen dat bij de beoordeling alle feiten en omstandigheden van belang zijn.
Alle feiten en omstandigheden van de arbeidsrelatie spelen een rol bij de beoordeling van de 3 kenmerken van loondienst. Het is niet mogelijk ze allemaal te noemen, maar de rechter vindt de onderstaande feiten en omstandigheden belangrijk bij het beoordelen van een arbeidsrelatie:
- de aard en duur van de werkzaamheden;
- de manier waarop de werkzaamheden en werktijden zijn bepaald;
- de mate waarin de werkzaamheden én de opdrachtnemer onderdeel zijn van de organisatie van de opdrachtgever;
- wel of geen verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
- de manier waarop afspraken tot stand zijn gekomen;
- de manier waarop de beloning is bepaald en wordt uitbetaald
- de hoogte van de beloning
- de mate waarin de opdrachtnemer bij de opdracht commercieel risico loopt;
- de mate waarin de opdrachtnemer zich als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld: wat doet de opdrachtnemer om opdrachten en een goede naam te krijgen, hoe behandelt de Belastingdienst de opdrachtnemer, wat is het aantal opdrachtgevers en hoelang werkt de opdrachtnemer meestal voor een opdrachtgever?
Uit het bovenstaande kunnen we dus in elk geval afleiden dat het verstandig is om niet voor slechts één opdrachtgever te werken. Dan ben je namelijk eigenlijk hetzelfde aan het doen als iemand die in loondienst voor die onderneming/instantie werkt en loop je dus een risico. Daarnaast is het uit het oogpunt van verantwoord ondernemen en je eigen risico’s beperken natuurlijk altijd verstandiger om je inkomsten niet via één opdrachtgever te verkrijgen. Als er met die opdrachtgever wat misgaat (wat in de vertalerbranche helaas af en toe gebeurt als er bijvoorbeeld een vertaalbureau omvalt), dan heb je in elk geval nog andere inkomstenbronnen achter de hand met het werk dat je voor andere bedrijven doet.
Werkgeversgezag
Wat voor vragen kun je jezelf stellen om te bekijken of er wel of niet sprake is van een verkapt dienstverband? Werkgeversgezag is een belangrijk kenmerk van loondienst. Je zult jezelf dus moeten afvragen: is er bij mij sprake van werkgeversgezag?
Stel jezelf de volgende vragen:
- Kan je opdrachtgever bepalen hoe, wanneer, waar en met wie je aan de opdracht werkt?
- Kan je opdrachtgever bepalen hoeveel uur of hoeveel dagen per week je aan jouw opdracht werkt?
- Als je met anderen moet samenwerken, kan je opdrachtgever zich dan bemoeien met die samenwerking?
- Als je hetzelfde werk doet als werknemers van jouw opdrachtgever: kan jouw opdrachtgever je dezelfde aanwijzingen en instructies geven als de werknemers?
Is het antwoord 1 of meer keer ‘Ja’, dan is dat een sterke aanwijzing voor een gezagsverhouding.
Gevolgen voor zzp’ers
Er kunnen gevolgen zijn als je werk wordt opgevat als loondienst, in plaats van als werk dat je als zzp’er deed in de hoedanigheid van opdrachtnemer. Denk aan gevolgen voor de inkomstenbelasting. Als je de opdracht als zzp’er uitvoerde, dan maak je voor de opdracht waarschijnlijk gebruik van regelingen die voor ondernemers gelden. Denk aan:
- het aftrekken van kosten;
- de ondernemersaftrek, zoals de zelfstandigenaftrek;
- de investeringsaftrek;
- de Mkb-winstvrijstelling.
Dat betekent dat je te weinig inkomstenbelasting zou betalen. Want je mag geen gebruik maken van die regelingen, omdat je de opdracht in loondienst deed. Verder kan het ook zijn dat je opdrachtgever loonbelasting/premie volksverzekeringen had moeten inhouden en betalen over je loon. Dat moet jouw opdrachtgever dan alsnog doen. Jouw opdrachtgever kan je dan vragen om het bedrag van de loonbelasting/premie volksverzekeringen terug te betalen. Dat leidt dan weer tot vervelende financiële gevolgen voor jou, aangezien dat ertoe kan leiden dat je financiële middelen niet toereikend zijn om die bedragen op te kunnen hoesten.
Risicospreiding
Kortom: zorg ervoor dat je voor meerdere opdrachtgevers werkt, kijk of je niet te afhankelijk van één opdrachtgever bent en of je werk voldoet aan de hierboven genoemde criteria. Zoals gezegd kun je je risico’s als ondernemer sowieso beter spreiden, zodat je bij een faillissement of het wegvallen van een grote klant niet opeens zonder inkomsten zit.