Ad-hoc oplossingen voor tolken in hachelijke situaties

23 oktober 2023

door Jelle Nieuwland

Op 23 oktober stond er weer een workshop van de NGTV Tolkensectie op het programma. Bert Roodenrijs en Michael Miethke wilden aan de hand van hun eigen ervaringen collega’s op weg helpen met hun workshop.

Het was een online workshop via Zoom met 29 deelnemers, waaronder 4 studenten. Na een uitgebreide voorstelronde van de twee sprekers gingen we uiteen in 8 verschillende breakout-rooms. Dus niet eerst een praatje en dan daarop reageren, maar juist andersom. Het ging er meer om hoe zou jij reageren. De discussie in groepjes ging aan de hand van een aantal casussen. Het was de bedoeling dat we met eigen oplossingen zouden komen. Er waren ook tolken in opleiding in deze Zoom-meeting. De studenten hebben natuurlijk nog geen eigen ervaringen opgedaan. Daarmee hadden de twee presentatoren rekening gehouden; terwijl de tolken in de breakout-rooms zaten, kregen zij aan de hand van opleidingsvideo’s meer inzicht in de samenwerking van tolken met de politie, met rechters, artsen en andere beroepsgroepen.

Ons groepje bestond uit drie collega’s. Onze eerste casus was als volgt:
• Situatie: Je tolkt alleen tijdens een meerdaagse medewerkersscholing.
• Probleem: Kuch kuch. Je wordt plotseling ziek.

Onze eerste reactie was: ibuprofen en door! We wilden alle drie zo lang mogelijk doorgaan, koste wat het kost. Je bent tenslotte dienstverlener. Als het echt niet anders gaat, probeer je contact te zoeken met je opdrachtgever om te zeggen dat je te ziek bent. Ook dan probeer je nog een collega te vinden die het kan overnemen, je blijft je verantwoordelijk voelen.

De tweede casus voor ons was:
• Situatie: Vier tolken – drie talen.
• Probleem: Wie van de drie? Er zijn slechts twee fluistersets beschikbaar.

Onze oplossing was dat je moet roeien met de riemen die je hebt. In dit geval betekent het dat je moet improviseren. Je zou als eerste kunnen kijken welke taalgroepen het grootste zijn, die krijgen dan de fluistersets. De twee tolken met dezelfde talencombinatie zouden kunnen proberen hardop te tolken bij hun publiek in de buurt. Je moet dan dus tussen het publiek gaan zitten en de mensen van jouw taal om je heen verzamelen. Je bent tenslotte de ultieme dienstverlener.

Onze derde casus:
• Situatie: In de tolkenkabine. Je werkt met een onervaren collega.
• Probleem: Beginnerspech: De collega valt stil.

Als dit jou overkomt, zou je kunnen proberen het van je collega over te nemen. Als de collega weer beschikbaar is, zou diegene het weer over kunnen nemen. Je probeert elkaar altijd te helpen, je moet er samen uitkomen.

Toen de break-outsessies afgelopen waren, werden onze oplossingen plenair besproken en kwamen Bert en Michael met voorbeelden hoe zij hierop hadden gereageerd. Bij onze laatste casus (A) werd er opgemerkt dat je het wel eerst moet vragen voordat je het van iemand overneemt, niet te snel dus. Zelf zou ik dan eerst oogcontact zoeken om te onderzoeken hoe het gaat en of die persoon het er mee eens is dat ik het overneem. Dit was een voorbeeld dat Michael Miethke in de praktijk had meegemaakt; hij kwam naast iemand te zitten die kennelijk beide talen vloeiend sprak, maar nog nooit getolkt had. Hij heeft het in dit geval overgenomen. Volgens hem laat dat maar weer eens zien: “schoenmaker blijf bij je leest” en “tolken is een vak”.

Andere casussen gingen bijvoorbeeld over het hebben van voorkennis: de verdachte komt binnen en jij denkt: “Hij is het!”. Andere gingen over dat mensen op je afgeven, alsof jij als tolk er niets van bakt. Het doel van die kritiek zou dan zijn om tijd te rekken. Ook online tolken kwam aan bod, waarbij er op een gegeven moment gekozen moet worden of je doorgaat of zegt dat er een tolk fysiek aanwezig moet zijn. Het was heel zinvol om aan de hand van de voorbeelden te onderzoeken wat je zelf zou doen. Want er zijn natuurlijk geen perfecte oplossingen. De sfeer was heel open en ontspannen, het feit dat het online was speelde eigenlijk geen rol. Het was een gezellige en uiterst nuttige avond met elkaar.