ISO-norm voor vertaaldiensten
Al geruime tijd wordt er door een Technische Commissie (TC) van de International Standards Organisation (ISO) gewerkt aan het opstellen van een norm voor vertaaldiensten. In de TC zijn organisaties van vertalers en vertaalbureaus uit vele landen vertegenwoordigd.
De ISO-norm is een procesnorm en geen productnorm. Het beschrijft de stappen waar een certificeerbare vertaaldienst uit zou moeten bestaan en niet de voorwaarden waar een kwalitatief goede vertaling aan zou moeten voldoen. De norm is belangrijk om twee redenen: als ijkpunt voor leveranciers van vertaaldiensten en als basis voor certificering. Er kan volgens de norm gewerkt worden zonder noodzakelijkerwijs gecertificeerd te zijn. Ook is het mogelijk dat er bepaalde diensten als gecertificeerde diensten worden aangeboden en andere niet. Het is de dienst die gecertificeerd wordt en niet de vertaler/het vertaalbureau.
In de toekomst zullen grote opdrachten worden aanbesteed met een verwijzing naar de norm en/of zal als eis worden gesteld dat partijen die aan de aanbesteding meedoen gecertificeerde diensten moeten kunnen leveren. Om aan dergelijke aanbestedingen mee te kunnen doen zullen vertalers zich als consortia moeten laten certificeren.
Waarom vindt het NGTV het belangrijk om bij het opstellen van de ISO-norm betrokken te zijn?
De voornaamste reden is dat in de norm ook wordt vastgesteld wat de plaats is van de vertaler in het vertaalproces en aan welke eisen de vertaler moet voldoen. Volgens de conceptnorm in zijn huidige vorm zijn er grosso modo vier belangrijke stappen: (1) selectie van de vertaler, (2) vertalen van het document, (3) revisie en (4) review.
Sommige partijen hebben gelobbyd om post-editing op te nemen als processtap, gelijk aan stap (3). Dit zou hebben betekend dat in het geval van een vertaling door een mens stappen (1) en (2) zouden gelden, maar in het geval van een machinevertaling de vertaling door een vertaalcomputer direct zou beginnen bij stap (3). Hierdoor zou de kwaliteit van het product, geleverd door een professionele vertaler, gelijkgesteld worden met het resultaat van een machinevertaling.
Het NGTV heeft samen met andere partij hiertegen gelobbyd met als gevolg dat de professionele vertaler (onderwerp van de eerste twee stappen) een essentieel onderdeel blijft van een certificeerbare vertaaldienst. Machinevertalingen kunnen weliswaar als basis dienen voor de werkzaamheden van de vertaler, maar de kwaliteit ervan wordt niet verondersteld zodanig te zijn dat het werk van de vertaler gereduceerd kan worden tot ‘revisie’. Het NGTV blijft deze ontwikkelingen scherp volgen om te zorgen dat de plaats van de vertaler in het proces volledig erkend wordt in de internationale norm voor vertaaldiensten.
